زیرسازی چمن مصنوعی چیست؟ | انواع و مراحل نصب
فهرست مطالب
در حوزه زیر ساختهای مدرن تزیینی و ورزشی یک مکان، زمین فوتبالی سرسبز را در نظر بگیرید که در تمام روزهای سال سبز، زیبا و پر جنب و جوش باقی میماند آن هم بدون نیاز به سیستم آبیاری و یا کوددهی! در مثالی دیگر یک ساختمان ساده که اطرافش با چمن مصنوعی تزیین شده می‌تواند جلوهگر زیبایی و مدرنیته باشد. دستیابی به این خواسته دیگر یک رویا نیست؛ بلکه واقعیتی است که تکنولوژی روز جهان وجود آن را اثبات میکند.
حال که با بسیاری از کاربردها و فواید چمن مصنوعی آشنا شدید لازم است بدانید که بدون پایه‌ریزی و زیر سازی مناسب ممکن است دچار چالشهای زیادی برای نصب این محصول شوید و نتوانید به مدت طولانی از آن استفاده کنید. برای رفع این مشکل آشنایی کامل با انواع زیرسازی چمن مصنوعی امری لازم و حیاتی به نظر میرسد. در ادامه باهم به بررسی مفصل این موضوع میپردازیم.
زیرسازی چمن مصنوعی چیست؟
چمن مصنوعی یک جایگزین مناسب برای چمن طبیعی و دوستدار محیط زیست است. در هنگام نصب این محصول باید دقت کافی برای زیرسازی مناسب نصب را در نظر بگیرید؛ زیرا در صورت قرارگرفتن بر روی بستر نامناسب عمر چمن مصنوعی و کارایی آن به شدت کاهش خواهد یافت. با توجه به این نکته اگر پیمانکاران نصب پایهای و بسترسازی را به درستی انجام ندهند، موجب پدید آمدن مشکلات متعدد و صرف هزینههای جانبی برای تعمیر دوباره و تعویض چمن می‌شوند. پس در ابتدای کار زیر سازی را بسیار جدی بگیرید تا نصب به بهترین شکل ممکن صورت گیرد.
انواع زیرسازی برای نصب چمن مصنوعی
زیرسازی چمن مصنوعی به دو دسته زیر سازی سخت (Bound) و زیر سازی غیر سخت (un-Bound) دسته‌بندی می‌شود.
- زیر سازی سخت: اگر بستر زمین مورد نظر سخت و متراکم باشد میتوانید نصب را انجام دهید و نیازمند به پاکسازی و جدا کردن خاک و اجسام متفرقه از محیط مورد نظر نیستید. این نوع نصب راحت‌ترین روش است که سرعت انجام مراحل کار را به شدت بالا میبرد. سطوح سیمانی و یا سنگهای ساختمانی متراکم هستند و احتیاج زیادی به زیر سازیهای پیچیده ندارند.
- زیر سازی غیر سخت: اگر بر خلاف سطوح صاف و یکدست محیطی با بستر خاکی و حاوی علفهای هرز را برای نصف چمن خود انتخاب کردید حتماً باید زیرسازی چمن مصنوعی را جدی بگیرید تا دچار مشکلات بهداشتی و کاهش عمر محصول خود نشوید.
مزایای زیرسازی قبل از نصب چیست؟
بسیاری از مردم گمان می‌کنند که نصب چمن مصنوعی کار بسیار ساده و راحتی است که هرکس به تنهایی توان انجام آن را دارد در صورتی که این باور غلط موجب نصب اشتباه و چین‌خوردگی چمن، کنده شدن تکهای، حرکت کردن و چرخش ناشی از جسم سنگین یا باد، ایجاد فرورفتگی بافت چمن و… می‌شود.
با انتخاب درست زیرسازی چمن مصنوعی میتوانید از مشکلات ناشی از زهکشی نامناسب در مناطق بارانی جلوگیری کنید. همچنین بسترسازی مناسب باعث ایجاد پایداری و سطح تراز یکسان در سراسر چمن می‌شود و از خطر فرو نشست زمین و رشد باکتریهای ناشی از علفهای هرز جلوگیری میکند.
مشکلات احتمالی در صورت عدم زیرسازی چمن مصنوعی
- تجمع باکتری و آلودگی در زیر چمن
- خارج نشدن آب از لایهها و ایجاد پوسیدگی
- افت کیفیت و طول عمر محصول (حتی بهترین برند چمن مصنوعی)
- آسیب به زمین مورد نظر و احتمال نم دادن و تخریب
- بوی نامطبوع چمن ناشی از تجمع آب و آلودگی‌ها
- لغزیدن یا چین خوردگی چمن مصنوعی بر روی سطح مورد نظر
مراحل زیرسازی چمن مصنوعی برای هر دو روش سخت و غیر سخت
- برای جلوگیری از هرگونه صدمات احتمالی پیش از حفاری با شرکت برق تماس بگیرید و از محل دقیق خطوط و لولههای زیر زمینی اطلاع پیدا کنید.
- پس از انتخاب و خرید چمن مصنوعی طول و عرض و نوع خاک منطقه مورد نظر را به خوبی در نظر بگیرید. برای مثال خاکهای رسی بر خلاف نمونه شنی به زهکشی اضافه نیاز دارند.
- خاکبرداری، حذف پوشش گیاهی (علف هرز) و جمع‌آوری زباله و ضایعات موجود در محوطه مورد نظر ضروری میباشد.
- ایجاد لبه بتنی در اطراف فضای مورد نظر به هنگام نصب بر بستر خاکهای سست و فرسوده از جابهجایی لبههای چمن مصنوعی جلوگیری می‌کنند و مصالح بستر را به خوبی نگه میدارند.
- اگر در مناطق باران خیز زندگی می‌کنید ایجاد یک لایه زهکشی به کمک تشک زهکشی یا سنگ خرد شده از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
- برای دستیابی به یک بستر مستحکم و پایدار به یک فشرده‌ساز (غلتک) دستی یا ماشینی نیاز دارید.
- نصب یک سد با منافذ عبور دهنده هوا و آب برای پایداری چمن مصنوعی بسیار مهم است.
- ریختن مصالح زیرسازی بر حسب پروژه و بودجه شما متفاوت است میتوانید از گرانیت، سنگ آهک یا سنگهای خرد شده دیگر بهره بگیرید.
- بعد از ریختن مصالح زیرسازی با استفاده از ابزارهای دقیق از شیب گذاری دقیق اطمینان حاصل کنید.
- در مرحله آخر یا فشرده‌سازی نهایی، پس از تراز کردن مصالح را با استفاده از ابزارهای مرتبط کاملاً فشرده کنید تا از جابهجایی و نشست زیرسازی چمن مصنوعی جلوگیری شود.
زیرسازی بر حسب نوع متریال نصب
انتخاب متریال زیرسازی چمن مصنوعی بر اساس زمین مورد نظر و بودجه در نظر گرفته شده متفاوت است و به طور کل به دو روش سطح سخت (بتنی) و باند شنی صورت می‌گیرد. بهره‌گیری از روش مناسب زیرسازی در نصب چمن بستگی به جنس و ساختار زمین دارد. معمولاً استفاده از بتن ماندگاری و پایداری بیشتری دارد و نکته مثبت در روش باند شنی عبور راحت و آسان آب از لایه پد زیرین چمن مصنوعی به عمق زمین میباشد.
زیرسازی چمن مصنوعی به روش بتنی (سخت)
از این روش برای بسترسازی انواع چمن مصنوعی استفاده می‌شود. درگذشته بیشتر بر روی زمینهای فوتبال مورد استفاده قرار میگرفت و همچنان در بسیاری از محیطهای ورزشی کاربرد دارد. زیر سازی بتنی یک روش مقرون به صرفه و دائمی برای مجموعههای ورزشی به حساب می‌آید. زیر ساز بتن معمولاً از مخلوط سیمان، ماسه و آب تهیه می‌شود و به طور یکنواخت بر روی سطح صاف مکان مورد نظر قرار می‌گیرد.
روش دوم زیرسازی چمن مصنوعی (باند شنی)
در روش باند شنی از اجزاء سازنده نفوذ پذیر برای زیرسازی چمن مصنوعی استفاده می‌شود که باعث بهبود زهکشی و عبور آب از منافذ موجود در ساختار چمن می‌شود. نکته مهم کاربرد این نوع زیر سازی است که در زمینهای ورزشی کاربرد بسیار زیادی دارد. برای مثال این نوع زیر سازی به بهبود عملکرد بازیکنان و آسیب کمتر به بدن آن‌ها در زمینهای فوتبال منجر شده و استانداردترین روش بسترسازی به شمار میرود.
انواع زیرسازی چمن مصنوعی بر حسب مکان
انواع زیر سازی بر حسب مکان نصب می‌تواند متفاوت باشد به گونهای که راه‌اندازی و اجرا تکنیکهای زیرساز در مکانهای تزیینی و ورزشی با یکدیگر یکسان نیست. در مناظر تزیینی علاوه بر ارتقا زیبایی مکان باید ویژگیهایی مانند استحکام در فضای باز و دفع آب را در نظر بگیریم و در مکانهای ورزشی ماندگاری بالا و مقاومت در برابر ضربه از اولویتهای زیرسازی میباشد.
روش تخلیه آب در انواع زیرسازی
در زیرسازی چمن مصنوعی به روش‌های سخت از جمله بتن یا سنگ و یا سرامیک تخلیه آب از طریق سیستم شیب گذاری منتهی به کف‌شور یا از کناره‌های چمن مصنوعی صورت می‌پذیرد. در این حالت چمن مصنوعی به سیستم زهکش در لایه زیرین نیاز ندارد و آب از روی بستر چمن مصنوعی طبق شیب حرکت کرده و تخلیه می‌شود. اما در روش باند شنی یا غیر سخت به دلیل نفوذپذیر بودن زیرسازی نسبت به آب، تخلیه آب از سیستم زهکش چمن به صورت عمودی به سمت پایین انجام می‌پذیرد. در این حالت چمن مصنوعی حتماً باید به سوراخ‌های تخلیه آب در لایه زیرین مجهز باشد (به اصطلاح چمن باید پانچ شده باشد).
زیرسازی چمن مصنوعی برای زمین بازی و ورزشی
زمینهای بازی و ورزشی به خصوص زمینهای فوتبال به علت مقررات سختگیرانه استاندارد جهانی و گرفتن تائیدیه فیفا باید از زیر سازی مناسبی برخوردار باشند در نتیجه برای راه‌اندازی مجموعه ورزشی، قیمت چمن مصنوعی و هزینه نصب آن به مراتب افزایش خواهد یافت. در گذشته از زیر سازی آسفالت برای چمن مصنوعی ورزشی استفاده می‌شد؛ اما مدل‌های جدید دارای دو مدل زیر سازی سخت و بیس(باند شنی) هستند.
زیرسازی چمن مصنوعی تزیینی
محصولات چمن مصنوعی برای استفاده در مکانهای باز ساخته شدهاند درنتیجه هیچ نگرانی از بابت تابش مستقیم نور خورشید، بارش باران و برف و وزش بادهای شدید نداشته باشید. این نوع از چمنها در صورت داشتن یک زیر ساز مناسب به راحتی در تراس، حیاط، روف گاردن و پاسیو شما نصب شده و تا مدتها نیز ماندگار هستند.
به طور کل زیرساز چمن مصنوعی تزیینی در ایران روی سطوح بتن، آسفالت و سرامیک نصب می‌شود و دارای زیر ساز مسطح فاقد برجستگی میباشد. برای تخلیه آب نیز یک شیب گذاری مسطح منتهی به کف‌شور یا ناودونی یا به کنارهای چمن در این مدل طراحی شده که از رشد باکتری و بوی نامطبوع جلوگیری میکند.
زیرسازی چمن مصنوعی تراس و بالکن مناطق مسکونی
اصلیترین نگرانی افراد در هنگام خرید چمن مصنوعی سازگاری این محصول با محیط است. تا زمانی که چمن در حیاط قرار گرفته باشد شرایط تخلیه آب اهمیت کمتری دارد؛ اما اگر در پشت بام یا تراس آن را اجرا کرده باشید زیر سازی اهمیت بیشتری دارد.
دقت داشته باشید که در فضای مسکونی و داخل تراس و بالکنها سطح سرامیکی یا موزائیک طراحی شده است که به راحتی سطح زیرین چمن را به سطوح مورد نظر متصل میکند. اکثر مکانهای سرپوشیده دارای کف شور هستند و آبراهه موجود مانع ایجاد باکتری و آلودگی می‌شود. شیب گذاری کف موجود در چنین فضایی‌هایی برای تخلیه آب بسیار حایز اهمیت است و آب طبق سیستم شیب گذاری و به صورت سطحی از روی چمن تخلیه می‌شود. برش چمن در ناحیه کف‌شور (اگر کف‌شور در زیر چمن مصنوعی قرار داشته باشد) در چنین سیستمی باید صورت پذیرد.
زیرسازی چمن مصنوعی حیاط
این عملیات کاملاً تخصصی و حساس است و نصب بهترین برندهای چمن مصنوعی موجود در بازار نیز بدون زیر سازی مناسب عملاً دور ریختن زمان و هزینه است. در نصب چمن مصنوعی برای بالکن یا تراس با دو حالت مهم مواجه هستیم. در صورتی که سطح مورد نظر بتنی باشد باید به پدیده تله آب دقت شود تا بهترین نصب را تجربه کنید.
در حالت دوم یا سطوح خاکی باید توجه داشت که می‌توان چمن مصنوعی را بر روی آن نصب کرد؛ اما به طور کل مراحل نصب پیچیدهتری را به دنبال خواهد داشت. در این سطوح باید ابتدا خاکبرداری شود تا چمن در عمق مناسبی از خاک مناسبی قرار گیرد و سپس با ترکیب خاک محیط و اجزا نفوذپذیر (مانند شن و ماسه) امکان خروج آب به زیر زمین و تخلیه به وجود می‌آید.
- زیرسازی چمن مصنوعی برای مدارس
برای زیرسازی چمن مصنوعی در مدارس نیز اگر بر روی سطح خاکی باشد نیازمند زیرسازی باند شنی با سیستم زهکشی مناسب است و در صورت قرارگیری بر سطح موزائیک، بتن یا اپوکسی نصب چمن راحت‌تر صورت می‌گیرد.
زیرسازی چمن مصنوعی بین سنگی
همان‌طور که قبلاً گفته شد کلیه عملیات انجام شده برای یک زمین بکر به محیطی برای نصب چمن مصنوعی را زیر سازی میگویند. چمنهای نصبی در بین سنگها به طور کل بر روی سطح سیمانی پایه‌گذاری و طرح‌ریزی می‌شوند تا بعد از اتمام کار ظاهری زیبا داشته باشند. اگر عمق سطحی که در بین سنگها قرار دارد کم باشد چمنهای قرار گرفته در این لایه شکلی فرورفته و نامرتب پیدا می‌کنند در نتیجه بسترسازی مناسب از شروط داشتن یک نمای چمنی چشم‌نواز است. برای دریافت اطلاعات کافی در مورد چمن مصنوعی بین سنگی به مقاله چمن مصنوعی بین سنگ و موزاییک مراجعه بفرمایید.
قیمت زیرسازی چمن مصنوعی
انتخاب زیر ساز مناسب با افزایش هزینههای نصب چمن مصنوعی رابطه‌ای مستقیم دارد؛ اما باید دقت داشته باشید که پایه‌گذاری برای نصب چمن از اصول اولیه کار است و قابل حذف شدن نیست. در ادامه لیستی از موارد تأثیرگذار بر قیمت زیر سازی و نصب چمن مصنوعی را مشاهده می‌کنید.
- مواد مصرفی مورد استفاده (معمولاً شن و ماسه قیمت کمتری دارند)
- دستمزد کارگر و نصاب چمن مصنوعی
- هزینه زهکشی و سیستم آبیاری
- فرایند خاکبرداری و متراکم سازی
- اجرای فنس کشی
- و…
نتیجه‌گیری
بدون آماده‌سازی زمین فرایند نصب چمن مصنوعی به مشکل بر می‌خورد؛ اما ایراد نهایی کار با گذشت زمان کوتاهی پس از نصب نمایان می‌شود که شامل افزایش هزینههای جانبی و تعمیر چمن است. برای جلوگیری از وقوع چنین مشکلاتی پس از انتخاب چمن مرغوب مورد خود نظر نیاز است تا با دید کامل و جامعی تمامی نکات زیرسازی چمن مصنوعی را مطالعه نموده و بر روی پروژه پیاده‌سازی کنید.
به خاطر داشته باشید که سپردن نصب چمنها به یک پیمانکار متخصص می‌تواند نتیجه بسیار مورد قبولی را برای شما به همراه داشته باشد تا به کمک تجارب زیر سازی و بسترسازی مناسب از آسیب و فرسودگی بافت چمن جلوگیری شود. لازم به ذکر است نکات گفته شده در این مقاله از ضرورت‌های بنیادی نصب و راه‌اندازی چمن مصنوعی در محیطهای مختلف است که به معرفی، مراحل انجام کار و انواع زیر سازی در نصب چمن می‌پردازد.